Najnowszy raport „Nowotwory złośliwe w Polsce w 2022 roku” przedstawia aktualny obraz sytuacji onkologicznej w kraju. Nowotwory złośliwe są jednym z największych wyzwań zdrowotnych współczesnego świata, a Polska nie jest tu wyjątkiem. Stanowią drugą najczęstszą przyczynę zgonów, a w niektórych grupach wiekowych są głównym zagrożeniem dla zdrowia. Aby skutecznie planować profilaktykę, diagnostykę i leczenie, niezbędna jest systematyczna analiza danych epidemiologicznych.
Główną instytucją monitorującą sytuację onkologiczną w Polsce jest Krajowy Rejestr Nowotworów (KRN), prowadzony w strukturach Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – PIB. Od lat dostarcza on kluczowych danych na temat zachorowań i zgonów z powodu nowotworów, wspierając tworzenie strategii zdrowotnych i ocenę skuteczności programów profilaktycznych.
Kluczowe wnioski raportu KRN
„Raport KRN to dogłębna analiza zachorowań i zgonów, regionalnego rozmieszczenia nowotworów oraz szczegółowe informacje na temat najczęstszych typów nowotworów u kobiet i mężczyzn” – podkreśla prof. Irmina Michałek, Kierownik Polskiego Rejestru Onko-Hematologicznego (PROH), współautorka raportu.
W 2022 roku w Polsce zdiagnozowano 181,3 tys. nowych przypadków nowotworów złośliwych, a 96 tys. osób zmarło z ich powodu.
Nowotwory odpowiadały za 23% wszystkich zgonów wśród mężczyzn i 20% wśród kobiet.
Najczęściej diagnozowane nowotwory:
Mężczyźni: rak prostaty (23,3%), rak płuca (13,7%), rak jelita grubego (11,7%).
Kobiety: rak piersi (23,6%), rak jelita grubego (6,1%), rak płuca (9,2%).
Nowotwory stanowiły główną przyczynę zgonów u kobiet poniżej 65. roku życia.
Rak płuca wyprzedził raka piersi pod względem umieralności kobiet (17,9% zgonów nowotworowych kobiet).
Rak jądra stanowił 24% przypadków nowotworów u mężczyzn w wieku 20-44 lata.
Na co powinni zwracać szczególną uwagę mężczyźni?
Profilaktyka raka prostaty – Regularne badania PSA po 50. roku życia (lub wcześniej, jeśli istnieją przypadki nowotworów prostaty w rodzinie).
Unikanie palenia tytoniu – Rak płuca jest drugą najczęstszą diagnozą nowotworową u mężczyzn, a palenie pozostaje główną przyczyną.
Zdrowa dieta i aktywność fizyczna – Otyłość zwiększa ryzyko nowotworów jelita grubego i innych nowotworów układu pokarmowego.
Badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego – Kolonoskopia zalecana po 50. roku życia.
Samobadanie jąder – Rak jądra najczęściej dotyka młodszych mężczyzn (20-44 lata), a wczesne wykrycie znacznie zwiększa szanse na wyleczenie.
Analiza regionalna
Najwięcej zachorowań odnotowano w województwach wielkopolskim, śląskim i kujawsko-pomorskim, natomiast najmniej w podkarpackim i lubelskim. Może to wynikać z różnic demograficznych, stylu życia i ekspozycji na czynniki rakotwórcze.
Wyzwania dla systemu ochrony zdrowia
„Obserwowane trendy wskazują na konieczność dalszego udoskonalania programów profilaktycznych, skupiających się na prewencji pierwotnej nowotworów, a także na zwiększaniu udziału w badaniach przesiewowych” – zaznacza prof. Paweł Koczkodaj z Zakładu Epidemiologii i Prewencji Pierwotnej Nowotworów NIO.
Coraz więcej osób żyjących z chorobą nowotworową wymaga wsparcia systemu ochrony zdrowia. W 2022 roku w Polsce żyło 1,35 mln osób, u których nowotwór zdiagnozowano w latach 2000-2022.
Podsumowanie
Raport KRN dostarcza kompleksowej analizy epidemiologicznej, wskazując na kluczowe problemy i wyzwania dla systemu ochrony zdrowia. Wzrost liczby zachorowań, szczególnie wśród kobiet, oraz wzrost umieralności na raka płuca podkreślają znaczenie profilaktyki i wczesnej diagnostyki. Dane zawarte w raporcie KRN to nie tylko statystyki – to konkretne wskazówki dla systemu ochrony zdrowia, które powinny przełożyć się na realne działania.
Pełen raport dostępny jest na stronie KRN: https://onkologia.org.pl/sites/default/files/publications/2025-01/nowotwory_2022.pdf
