Badanie PSA bez tajemnic

PSA co to jest

PSA (ang. Prostate Specific Antigen) to antygen gruczołu krokowego, białko wytwarzane przez komórki prostaty. Jego stężenie można oznaczyć w zwykłym badaniu krwi, która pobiera się z żyły łokciowej pacjenta i jest procedurą stosunkowo prostą i bezbolesną.

Badany nie musi być na czczo, warto jednak, żeby pamiętał, że poziom PSA całkowitego może wzrosnąć i utrzymywać się na nienaturalnie wysokim poziomie w ciągu 48 godzin po stosunku czy jeździe na rowerze.

Chwilowy wzrost stężenia PSA może spowodować także:

• badanie per rectum,
• biopsja gruczołu krokowego,
• USG gruczołu krokowego,
• zażywanie dużych dawek cyklofosfamidu i metotreksatu,
• wycięcie części gruczołu krokowego (stężenie wraca do normy po ok. 6 tygodniach od zabiegu).

Zobacz czym różni się PSA wolny od PSA całkowitego i jakie są normy tego markera nowotworowego.

PSA całkowite i PSA wolny

Przyjmuje się, że wolne PSA (fPSA) stanowi 5-40 proc. całkowitego PSA i jest bardziej czułym markerem raka prostaty. Zleca się jego wykonanie najczęściej w przypadku, kiedy badanie per rectum nie wykazuje żadnych zmian, ale stężenie PSA we krwi jest podwyższone. Badanie będzie pomocne w tym, żeby odróżnić raka stercza od innych czynników, które mogą spowodować wzrost PSA całkowitego (łagodny rozrost prostaty, zakażenie dróg moczowych, zapalenie prostaty).

Wynik badania PSA wolnego pokazuje też, czy pacjent znajduje się w grupie podwyższonego ryzyka nowotworu stercza.

Innym czułym wskaźnikiem, który pozwala uniknąć niepotrzebnej biopsji prostaty jest oznaczenie gęstości PSA.

PSA norma

Średnio przyjmuje się, że prawidłowy poziom PSA całkowitego nie powinien przekraczać 4.0 ng/ml. Przyglądając się jednak normom dla poszczególnych grup wiekowych wygląda to trochę inaczej:

• dla panów wieku 40-50 lat norma wynosi 2, 5 ng/ml,
• dla panów wieku 50–60 lat norma wynosi 3, 5 ng/ml,
• dla panów wieku 60–70 lat norma wynosi 4, 5 ng/ml,
• dla panów wieku 70–80 lat norma wynosi 6, 5 ng/ml.

Czasem wynik PSA w zakresie 4-10 ng/ml określany jest jako szara strefa, która stwarza trudności interpretacyjne. Dla takich wartości marker PSA nie może być samodzielnym testem diagnostycznym, gdyż różnicowanie łagodnego przerostu gruczołu krokowego i raka prostaty jest niemożliwe. Zleca się wtedy oznaczenie PSA wolnego. Wynik frakcji wolnej PSA wyrażane jest jako procentowy odsetek PSA całkowitego.

Badanie PSA wskazania

Ważne!!! Badanie PSA powinno być przeprowadzane regularnie, najlepiej raz w roku, szczególnie po 50 roku życia.  U młodszych panów, w wieku 40-55 lat wskazaniem do kontrolnych badań jest zwiększone ryzyko zachorowania na raka prostaty, rak stercza u ojca, brata czy wuja.

Na badanie może skierować lekarz pierwszego kontaktu, można też skorzystać z organizowanych badań profilaktycznych.

Najlepiej, jeśli badaniu PSA towarzyszy spotkanie z Urologiem !

Jeśli zaobserwowałeś u siebie poniższe objawy, jest to sygnał, aby umówić się na badanie u urologa

• dłuższe niż do tej pory oddawanie moczu,
• częstomocz,
• nykturia (oddawanie moczu w nocy),
• uczucie parcia na mocz,
• osłabienie strumienia moczu,
• ból krocza i podbrzusza,
• krwiomocz

Podsumowując, PSA jest istotnym wskaźnikiem zdrowia prostaty, który może dostarczyć nam istotnych informacji na temat ewentualnych zmian i schorzeń w obrębie tego niezwykle ważnego, męskiego gruczołu.

Poprzez regularne monitorowanie stężenia PSA, badanie urologiczne i zwiększoną świadomość dotyczącą schorzeń prostaty, możemy lepiej zadbać o nasze zdrowie i uniknąć niepotrzebnych problemów i stresu związanego z ewentualną chorobą.

Warto również poszerzyć swoją wiedzę na temat PSA i funkcji samej prostaty. W sieci można znaleźć wiele artykułów na ten temat, należy jednak wybierać źródła informacji z rozwagą i nie czytać wszystkiego jak leci, bezkrytycznie. Przede wszystkim warto zawsze zweryfikować informacje znalezione na różnych forach internetowych.

Na koniec kilka porad, jak pozyskać wiedzę w prosty sposób.

• Zadaj sobie pytanie, czego dokładnie chciałbyś się dowiedzieć. Czy interesują Cię objawy raka prostaty, zapalenia prostaty czy może łagodnego rozrostu prostaty (BPH)? Określenie celu ułatwi znalezienie konkretnej i wartościowej wiedzy.
• Szukaj kluczowych informacji, skupiając się na podsumowaniach i wnioskach, jakie można znaleźć w różnego rodzaju opracowaniach. Nie musisz przyswajać wszystkich szczegółów od razu. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości lub pytania  skonsultuj się z lekarzem urologiem.
• Zwróćmy też uwagę na utrzymanie zdrowego stylu życia, który może wspomagać zdrowie prostaty. Regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta bogata w warzywa, owoce, zdrowe tłuszcze oraz unikanie alkoholu i palenia papierosów mogą mieć pozytywny wpływ na zdrowie prostaty.

Dzielcie się zdobytą wiedzą z kolegami  i zachęcajcie ich do regularnego monitorowania zdrowia prostaty - jest to klucz do utrzymania dobrej kondycji i lepszej jakości życia !

A o to nam chodzi !

Mamy nadzieję, że teraz PSA nie jest już taką zagadką.

Pamiętajcie, że dbanie o swoje zdrowie to inwestycja w przyszłość.

Trzymajcie się zdrowo!